“Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı”  T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 27 Haziran 2022 tarih ve E-60169443-335.05.02/4005089 sayılı yazısı ile görüşe açılmıştır.

 

Yönetmelik değişikliği gerekçesinde 02.03.2019 tarihinde yayımlanan Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmeliğin uygulaması sırasında “ilgili idarelerden, meslek odalarından ve özellikle yapı sektöründeki aktif teşebbüs sahiplerinden iletilen bir takım iyileştirici talepler” doğrultusunda, Yönetmelikte yeni düzenlemeler yapılması ihtiyacı doğduğu belirtilmektedir. Konu hakkında görüş oluşturmak üzere ilgili komisyonla toplantı yapılarak yönetmelik taslağı incelenmiş, aşağıdaki görüşlerden oluşan bir rapor oluşturulmuştur.

 

-Önerilen taslakta, 4.Maddede yapılan “Şantiye Şefi” tanımında mimar ve mühendis unvanlarının kaldırılarak “teknik personel” ifadesinin getirilmesi yanlış anlaşılmalara mahal verebilecek bir tanımlama olacaktır. Bir yapı, çizim aşamasından yapı inşaat sürecinin tamamlanmasına kadar mimarın organizatörlüğünde ve koordinatörlüğündedir.  Yapı yapma süreci, başından itibaren mimarlar tarafından tasarlanan, yapıya dair tüm uygulama projeleri ve detayları yine mimarlar tarafından çizilen, yapıyla ilgili mekânsal ve fonksiyonel anlamda her türlü kararın mimar tarafından verildiği bir süreçtir. Ayrıca ülkemizin bir deprem bölgesi olması sebebiyle ve de inşaat mühendisliğinin yapı inşasındaki önemi nedeniyle tanımda genişletme değil, daraltma yapılmalıdır. Bu sebeple bu tanıma “mimar veya inşaat mühendisi” ibaresi eklenmelidir. “Teknik öğretmen veya tekniker diplomasına sahip teknik personel” şantiyelerde şef olarak değil, ancak yardımcı personel olarak görev almaları gerekmektedir.

 

Şantiye şefliği hizmeti;  Yapım yönetimi veya mühendislik,  mimarlık hizmeti gerektiren herhangi bir imalatın plan, proje, resim ve hesaplarına, fen ve sanat kurallarına, işçi sağlığı ve iş güvenliği esaslarına, genel şantiye organizasyonu işlerine dair teknik mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve denetlenmesi işidir. Bu anlamda Şantiye şefliği bir mühendislik ve mimarlık görevi olup, bu görevin teknik öğretmenlere ve teknikerlere yaptırılmasının düşünülmesi mimarlık mühendislik alanına müdahale niteliğinde olup uzmanlık ayrımına aykırıdır. Ancak ihtiyaç duyulması halinde; yapım işinin niteliğine bağlı olarak, şantiye organizasyonunun tamamından sorumlu olan şantiye şefi mimar ya da mühendislerin sevk ve idaresi altında yardımcı teknik eleman olarak çalışacak tekniker ve teknik öğretmenlerin istihdam edilmesi doğaldır.

 

-Taslak’ta madde 6’nın  (1) c bendinde önerilen yaş sınırı olumlu olmakla birlikte herhangi bir sağlık sorunu olmayan ve Şantiye Şefliği ile geçimini temin eden en önemlisi de tecrübenin önemli olduğu vasıflı işlerde çalışmaya devam etmek isteyen meslektaşlarımız göz önüne alındığında “sağlık raporuyla çalışmasına engel bir durumu olmayanlar” ifadesinin gerekçesiz kısıtlamanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu düşünülmektedir.

 

-Madde 6’nın (3).Fıkrası “yapım işinin gerektirdiği konusu, niteliği, büyüklüğü ile özel ihtisas gerektirip gerektirmediği ile ilgili imalatların oranı dikkate alınır” denmektedir. Yapı inşasının süreci düşünüldüğünde yukarıda bahsedilen gerekçelerle şantiye başında mimar veya inşaat mühendisi olmalıdır. Zaten uygulamada ilgili idarelerin çoğu çeşitli sakıncalar sebebiyle diğer meslek disiplinlerini şantiye şefi olarak ruhsatta kabul etmemektedirler. Şantiye şefi bir koordinatör olması sebebiyle yapının inşasını gerçekleştirirken diğer meslek dallarından gerektiğinde yardım ve hizmet almaktadır.

 

-Önerilen taslakta Madde 7’nin (3).Fıkrası tam olarak anlaşılamayan karmaşık bir sınıflandırma sunmaktadır. Bu maddede önerilen metrekareler yeniden düzenlenmelidir. Bu düzenleme yapılırken ülkemizin içinde bulunduğu istihdam sorunu da göz önünde bulundurulmalıdır. Bu noktada tecrübeye göre verilen metrekarelerin yeniden ele alınması gerekmektedir.  

 

Aynı maddenin yapı toplam inşaat alanı “0-150 m2 arasında olan fenni mesuliyetler altında yapılan yapıların şantiye şefi gerektirmeden yapılmasına” müsaade edilebilir. Bu gruptaki yapıların fenni mesul olan teknik personelin gözetiminde olması nedeniyle fen ve sağlık kurallarına göre inşası mümkündür. Ayrıca, böylelikle bu tür yapılarda ruhsat süresi azaltılarak prosedür kolaylaştırılabilir.

 

-Madde 8’in (4). Fıkrasına inşaatta olabilecek iş kazalarından şantiye şefinin sorumlu olmadığını belirtmek birçok iş kazasında dahil olmadığı halde haksız yere suçlanan meslek camiamız açısından önemlidir. Bu görev her ne kadar müteahhit aracılığı ile şantiye şefine verilmiş olsa da şantiye şefi müteahhidin bir çalışanı durumundadır. Bazı durumlarda şantiye şefinin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alma yetkisi müteahhit tarafından maalesef kısıtlanmaktadır. Başlangıçta belirlenen çalışan-işveren ilişkisi iş kazası ile ilgili önlemlerde gerginliklere sebep olmakta, hatta bazen şantiye şefinin isteklerinin yerine getirilmemesiyle sonuçlanmaktadır. Burada önemli olan, iş kazası öncesine dair uyarıların ispatının mümkün olamamasıdır. Şantiyede olabilecek iş kazalarından şantiye şefi sorumlu tutulamaz. İşveren iş güvenliği uzmanı ve şantiye şefi aracılığı ile gerekli önlemleri almak zorundadır.

 

-Madde 8’in (5) Fıkrasına bir a) bendi eklenerek, şantiye şefinin keyfi ve gerekçesiz istifası engellenmelidir. Birçok keyfi istifalarla şantiye şefi sözleşmesine sadık kalmamaktadır. Bu durum ilgili idarelerde yeniden ruhsat sürecinin başlaması ile iş yükünün artmasına ve sürecin uzamasına, müteşebbisin de işlerinin aksamasına neden olmaktadır. Asli ve hukuki, sağlık gerekçeleri dışında şantiye şefi sözleşmede belirtilen süreye sadık kalmalıdır.

 

Şantiye şefi, en genel tanımıyla bir yapının yapım işini üstlenen yapı müteahhidi adına yöneterek uygulayan meslek uzmanıdır. Ülkemizdeki yapı ve yapılaşmış çevre kalitesi ve mevcut yapı stoklarının durumları göz önünde bulundurulduğunda, yapım sürecindeki işletme ve denetim sorunlarının öne çıktığı görülmektedir. Bu nedenle şantiye şefliği, tam zamanlı ve belirli bir denetim altında yürütülmelidir. Bugün mevcut yönetmeliğe göre üzerinde birden fazla şantiye şefliği bulunan birçok mimar-mühendis imza karşılığı bu önemli görevi üstlenmekte, hiç görmediği şantiyeler için tüm sorumluluğu alarak imza atmaktadır. Yeni düzenlemede “imzacı şantiye şefliği” nin önüne geçilmeli, şantiye şefliği denetlenen ve tam zamanlı yapılması zorunlu bir meslek alanı haline dönüşmelidir.

 

Yapı üretim ve  denetim sürecinde; yapım yönetimi veya mühendislik, mimarlık hizmeti gerektiren herhangi bir imalatın; plan, proje, resim ve hesaplarına, fen ve sanat kurallarına, işçi sağlığı ve iş güvenliği esaslarına, genel şantiye organizasyonu işlerine dair teknik mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve denetlenmesi esasında verilecek olan mimarlık - mühendislik hizmeti karşılığı olan önemsenmemesi gereken böylesi maliyetlerin; yapı üretim sürecinin vazgeçilmez bir parçası olan şantiye şefliğine konu edilmemesi gerekmektedir.

 

Tüm Türkiye‘de gerçekleştirilecek olan yapım işlerine yönelik şantiye şefliği hizmetlerinin mimar ve mühendislerce üstlenilmesinde sayısal anlamda da sıkıntı bulunmamaktadır. Bugün birçok mimarlık okulundan mezun olan ve iş arayan genç meslektaşlarımız bulunmaktadır. Yapılacak önerilerde istihdam sorunu da göz önünde bulundurulmalıdır.

 

Şantiye şefliği, öncesinde eğitim alınması gereken bir meslek alanıdır. İlk yardım eğitimi de dahil olmak üzere bir şantiyeye dair her türlü eğitimin şantiye şefleri tarafından alınması gerekmektedir. Bu eğitimler TMMOB bünyesindeki ilgili odalar tarafından verilmelidir.

 

Şantiye şefliği önemli sağlık ve güvenlik tedbirlerinin yanı sıra yapıya dair tüm detayların özenle takip edilmesini gerektirmektedir. Bu nedenle bir şantiyede “şef” olmadan önce belirli bir süre “şef yardımcısı” olarak görev alınmalı ve şantiye şefinin gerekli tecrübe edinmesi sağlanmalıdır.

 

TMMOB MİMARLAR ODASI KONYA ŞUBESİ